Ο οικιακός γρύλος, το κίτρινο αλευροσκουλήκι η αποδημητική ακρίδα και το σκαθαράκι
ενώ αναμένεται να πάρουν έγκριση ακόμα 8 έντομα – Οι κίνδυνοι από την κατανάλωση ζωυφίων – Πως μετατρέπουν τα σκουπίδια μας, σε τροφή για τα έντομα, σε μορφή πολτού
Είτε πρόκειται για σνακ είτε για συστατικό φαγητού, γνωρίζατε ότι υπάρχουν τρία έντομα εγκεκριμένα στην ΕΕ ως «καινοφανή τροφή»; Ο οικιακός γρύλος (house cricket), το κίτρινο αλευροσκουλήκι (yellow mealworm) και η αποδημητική ακρίδα (migratory locus) είναι οι τρεις τύποι εντόμων που έχουν εγκριθεί ως «νέα τρόφιμα» στην αγορά της ΕΕ. Στις αρχές του Ιανουαρίου 2023, ενέκρινε τη διάθεση του τέταρτου εντόμου ως τροφή, το μικρότερο αλευροσκουλήκι ή σκαθαράκι (Alphitobius diaperionus), τη μερική διάθεση του πέμπτου εντόνου, οικιακού γρύλου (acheta domesticus) μόνο σε μορφή σκόνης, ενώ εξετάζονται ακόμη 8 αιτήσεις.
Στην ίδια ανακοίνωση, έδωσε το «πράσινο φως για» την πώληση της νέας τροφής από οικιακό γρύλο σε αποξηραμένη, σκόνη, πάστα ή κατεψυγμένη μορφή. Η τροφή αυτή προορίζεται για διάθεση στην αγορά ως συστατικό σε διάφορα προϊόντα διατροφής για τον γενικό πληθυσμό.
Πρέπει να τρώμε έντομα;
Σε αυτή την ερώτηση η Ευρωπαϊκή Ένωση απαντάει ότι οι καταναλωτές μπορούν να αποφασίσουν εάν θέλουν να τρώνε έντομα ή όχι. Ωστόσο, η χρήση των εντόμων ως εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης δεν είναι νέα και τα έντομα τρώγονται τακτικά σε πολλά μέρη του κόσμου. Σύμφωνα με τη διεθνή Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας, τα έντομα ως τροφή, αποτελούν ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα του αιώνα μας, λόγω του αυξανόμενου κόστους της ζωικής πρωτεΐνης, της επισιτιστικής ανασφάλειας, των περιβαλλοντικών πιέσεων, της αύξησης του πληθυσμού και της αυξανόμενης ζήτησης για πρωτεΐνη. Επομένως, πρέπει να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις στη συμβατική κτηνοτροφία.
Πράσινη Συμφωνία – Από το αγρόκτημα στο πιάτο
Η διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας υποδεικνύει ότι τα έντομα είναι μια εξαιρετικά θρεπτική και υγιεινή πηγή τροφής, με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, πρωτεΐνες, βιταμίνες, φυτικές ίνες και μέταλλα. Ως εκ τούτου, αποτελούν μια εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης που διευκολύνει τη στροφή προς την υγιεινή και βιώσιμη διατροφή. Στο πλαίσιο του Horizon Europe, το οποίο είναι ένα πρόγραμμα χρηματοδότησης για την έρευνα και την καινοτομία, οι πρωτεΐνες με βάση τα έντομα θεωρούνται ήδη ένας από τους βασικούς τομείς έρευνας. Οπως υποστηρίζεται, τα περιβαλλοντικά οφέλη από την εκτροφή εντόμων για τη διατροφή του ανθρώπου βασίζονται στα εξής: α) αποτελεσματική μετατροπή οργανικών ουσιών σε τροφή β) λιγότερες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου γ) Λιγότερη χρήση νερού και καλλιεργήσιμων εκτάσεων δ) Χρήση βιο-μετατροπής με βάση τα έντομα για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων.
Επενδύσεις στον κλάδο εκτροφής εντόμων
Φάρμα Εντόμων – Από το έδαφος στο πιάτο
Η Ÿnsect ιδρύθηκε το 2011 στο Παρίσι της Γαλλίας από επιστήμονες και περιβαλλοντικούς ακτιβιστές, με πιστοποίηση Next40 και B Corp, έχει ηγετική θέση στην παραγωγή πρωτεϊνών και φυσικών λιπασμάτων από έντομα. Εκτρέφει και επεξεργάζεται έντομα σε υψηλής ποιότητας συστατικά όχι μόνο για τα κατοικίδια, τα ψάρια και τα φυτά αλλά και για τη διατροφή του ανθρώπου. Χρησιμοποιεί πρωτοποριακή ιδιόκτητη τεχνολογία που καλύπτεται από 377 διπλώματα ευρεσιτεχνίας σε 44 κατηγορίες, για την παραγωγή μικρότερων και κίτρινων αλευροφόρων σκουληκιών σε πλήρως αυτοματοποιημένες κάθετες φάρμες.
Διαχειρίζεται τρεις εγκαταστάσεις παραγωγής, μία στο Dole της Γαλλίας (2016), μία στην Ολλανδία (2017), μία στις ΗΠΑ (2022) και μια νέα τοποθεσία που βρίσκεται υπό κατασκευή για τη μεγαλύτερη καθετοποιημένη φάρμα στον κόσμο, στην περιοχή Αμιέν της Γαλλίας. Απασχολεί 360+ άτομα, έχει συγκεντρώσει περίπου 500 εκατομμύρια δολάρια από μεγάλα παγκόσμια επενδυτικά κεφάλαια, τράπεζες και δημόσιους φορείς και εξάγει τα προϊόντα της σε όλο τον κόσμο.
Στις 16 Ιανουαρίου 2023 κέρδισε το Βραβείο Αειφορίας στην κατηγορία τροφίμων του παγκόσμιου διαγωνισμού Zayed 2023 των ΗΑΕ, που αναγνωρίζει την αριστεία στη βιωσιμότητα. Η αξία του επάθλου αγγίζει τα $600.000 και θα επενδυθεί στην αύξηση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας και την παραγωγή πιο θρεπτικών τροφίμων με λιγότερους πόρους.
«Είμαστε εξαιρετικά περήφανοι που επιλεχτήκαμε ως νικητές αυτού του βραβείου κύρους. Στην Ÿnsect, επιθυμία μας είναι να ανταποκριθούμε σε μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας: να ταΐσουμε τον πλανήτη διατηρώντας τον. Η κατάκτηση του βραβείου θα μας επιτρέψει να κλιμακώσουμε την εταιρεία από 100.000 τόνους χωρητικότητας σε περισσότερους από 1 εκατομμύριο τόνους, κάτι που θα μας επιτρέψει να ταΐσουμε περισσότερους από 10 εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ θα μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στον αγροτικό τομέα», λέει ο Διευθύνων Σύμβουλος Antoine Hubert.
Φάρμα Εντόμων – Food Chain 2.0: Μετατροπή των απορριμμάτων σε τροφή
Μια εντελώς διαφορετική φιλοσοφία για τη δημιουργία φάρμας εντόμων, έχει προσεγγίσει η νεοφυής εταιρία βιοτεχνολογίας Better Origin. Αποστολή της είναι να διορθώσει τη σπασμένη τροφική αλυσίδα, εξαλείφοντας τη σπατάλη τροφίμων και τις εκπομπές που τη συνοδεύουν. Ο Ελληνας ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος Φώτης Φωτιάδης και ο Σλοβένος βιολόγος Μίχα Πίπαν, έχουν αναπτύξει το πρότυπο προϊόν – μίνι φάρμας εντόμων Χ1, που λειτουργεί μέσα σε container και αξιοποιεί τα απορρίμματα των τοπικών υπεραγορών. Με χρήση της τεχνολογίας μετατρέπουν τα απορρίμματα σε μία μορφή πολτού (smoothies), με τα οποία εκτρέφουν τα έντομα, τα οποία με τη σειρά τους γίνονται ζωοτροφή για τα κοτόπουλα.
Τροφική Αλυσίδα 2.0
Ενα κυκλικό (όχι γραμμικό) σύστημα εμπνευσμένο από τη φύση. Στο Food Chain 2.0 τα θρεπτικά συστατικά παραμένουν εντός του συστήματος. Ενα κομμάτι φρούτου που σαπίζει γίνεται τροφή για έντομα, τα οποία στη συνέχεια τρώγονται από μεγαλύτερα ζώα. Ακόμη και τα απόβλητα που παράγονται από την αλυσίδα εφοδιασμού των ζώων μπορούν να ανακυκλωθούν σε θρεπτικά συστατικά για τα φυτά και το έδαφος. Τα έντομα είναι ένα κρίσιμο συστατικό σε αυτό: τα απορρίμματα τροφίμων είναι η τροφή τους.
«Τα απορρίμματα και η έννοια των απορριμμάτων είναι δημιούργημα του ανθρώπου. Ο άνθρωπος καλείται να λύσει ένα πρόβλημα που έχει δημιουργήσει μόνος του. Στη φύση δεν υπάρχει η έννοια του απορρίμματος. Αυτό που εμείς ονομάζουμε απόρριμμα, στη φύση είναι τροφή για το επόμενο κομμάτι της τροφικής αλυσίδας», εξηγεί ο Φώτης Φωτιάδης στο podcast με τίτλο «Better Origin: Αποκαθιστώντας τη σπασμένη τροφική αλυσίδα».
Η startup Better Origin με έδρα στο Cambridge, έχει συγκεντρώσει συνολικά χρηματοδοτήσεις που αγγίζουν τα 19 εκατομμύρια δολάρια. Μεταξύ άλλων, κέρδισε £1,1 εκατομμύρια από τα £10 εκατομμύρια του UK Government’s Industrial Strategy Challenge Fund, το οποίο έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει στην ανάπτυξη του τομέα βιομετατροπής των εντόμων – επιταχύνοντας τη μετάβαση σε βιώσιμες μεθόδους καλλιέργειας.
Τροφή για σκέψη: Τρώμε ήδη έντομα;
Αν σας έλεγαν ότι το κόκκινο χρώμα προέρχεται από έντομα θα το πιστεύατε; Και όμως είναι αλήθεια. Το κόκκινο χρώμα που συναντάται στα αλλαντικά, τα αναψυκτικά, τα red velvet cakes, τα παιδικά ζελεδάκια και σε άλλα τρόφιμα, προέρχεται από μία ουσία που ονομάζεται καρμίνη ή αλλιώς Κοχενίλη ή Καρμινικό οξύ (E120). Η λέξη cochineal προέρχεται από τη λατινική λέξη “coccinus” που σημαίνει “κόκκινο χρώμα”. Το καρμινικό οξύ είναι μια χημική ουσία με κόκκινη απόχρωση, που παράγεται από τα θηλυκά έντομα και τα αυγά τους, του είδους Cochineal Dactylopius coccus Casta. Το Cochineal, Dactylopius coccus, είναι ένα έντομο μικρού μεγέθους, που ζει στους κάκτους nopal του γένους Opuntia, πιο γνωστή σε εμάς ως φραγκοσυκιά.
Είναι καταχωρημένο ως πρόσθετο στη βάση δεδομένων της EFSA με την αρίθμηση Ε120 που αντιστοιχεί σε εκχύλισμα κοχίνης, καρμινικού οξέος και καρμίνης. Λόγω της προέλευσής του δεν είναι κατάλληλο για όσους ακολουθούν vegan τρόπο ζωής, ωστόσο είναι ένα καλό παράδειγμα για να κατανοήσουμε ότι ήδη τρεφόμαστε με έντομα, μόνο που δεν το γνωρίζαμε καθώς υπήρχε σε μία διαφορετική σύσταση.
Αλλωστε, το αίσθημα της «αηδίας» που προκαλείται στο άκουσμα της διατροφής με έντομα, έχει ήδη εντοπιστεί από τις εταιρίες marketing και γι’ αυτό πρόκειται να κυκλοφορήσουν, αρχικά, σε μορφή σκόνης.
Οι κίνδυνοι από την κατανάλωση ζωυφίων
Τα τελευταία χρόνια, βλέπουμε μια αυξανόμενη ώθηση για αυτό που φαίνεται να είναι η καταστροφή της τροφικής μας προμήθειας. Ταυτόχρονα, έχουμε δει μια αυξανόμενη πίεση για να μας κάνουν να τρώμε ζωύφια. Και τα δύο προωθούνται στο εμπόριο με τις ψευδείς αφηγήσεις της «ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής» και της «σωτηρίας του πλανήτη».
Γνωρίζουμε ότι η καταστροφή του αποθέματος τροφίμων μας και, κατά συνέπεια, η πρόσβαση σε μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή μόνο καταστροφή μπορεί να σημάνει για το ανθρώπινο γένος. Τι θα λέγατε όμως για μια διατροφή με βάση τα έντομα; Είναι τα έντομα μια υγιεινή επιλογή;
Το κύριο πλεονέκτημα που υποστηρίζεται για την κατανάλωση εντόμων είναι ότι έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες. Ωστόσο, η ασφάλεια των τροφίμων αποτελεί σημαντική ανησυχία.
Η Dr. Sherri Tenpenny μια ειδικευμένη οστεοπαθητική γιατρός στο Κλίβελαντ του Οχάιο, διεξήγαγε μια εκτεταμένη έρευνα σχετικά με την ιστορία, τη χρήση και τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των εντόμων ως πηγή τροφής. Τεκμηρίωσε τα ευρήματά της σε δύο άρθρα της Substack, ΕΔΩ και ΕΔΩ.
“Τα περισσότερα είδη εντόμων ΔΕΝ τρώγονται”, έγραψε η Dr. Tenpenny. “Από τα 2.100 έντομα που τρώγονται, τα πιο συνηθισμένα είναι οι γρύλοι, οι μέλισσες και τα αλευρόσκουπα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα σκαθάρια, οι κάμπιες, οι σφήκες και τα μυρμήγκια καταναλώνονται επίσης συχνά”.
Η ίδια κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει πολύ μικρή εποπτεία των κανονισμών επεξεργασίας στο πλαίσιο αυτής της σχετικά νέας βιομηχανίας. Υπάρχουν επίσης σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την υγεία των εντόμων που εκτρέφονται σε αγροκτήματα και τον κίνδυνο διασταυρούμενης μόλυνσης για τον άνθρωπο από αυτά που τρώνε τα έντομα.
Παρακάτω επισημαίνουμε τις τρεις κατηγορίες κινδύνου από την κατανάλωση εντόμων που εντόπισε η Dr. Tenpenny.
Η πρώτη προειδοποίηση που έδωσε η Dr. Tenpenny είναι ότι ορισμένοι άνθρωποι θα είναι αλλεργικοί στα έντομα. Μια μελέτη έδειξε ότι οι άνθρωποι που είναι αλλεργικοί στα οστρακοειδή είναι επίσης αλλεργικοί στους κίτρινους αλευρώδεις. Οι αλλεργίες στα οστρακοειδή προκαλούνται από τη χιτίνη. Η χιτίνη βρίσκεται στον εξωσκελετό των εντόμων, στα κυτταρικά τοιχώματα των μυκήτων και σε ορισμένες σκληρές δομές των ασπόνδυλων και των ψαριών. Είναι πιθανώς ο δεύτερος πιο άφθονος πολυσακχαρίτης (υδατάνθρακας) που βρίσκεται στη φύση. Δεν είναι πολύ εύπεπτη και ανήκει στην κατηγορία των “αδιάλυτων ινών” μαζί με το αλεύρι των ζωυφίων.
Έχει επίσης προταθεί ότι τα άτομα με αλλεργία στις γαρίδες θα μπορούσαν να κινδυνεύουν από τροφικές αντιδράσεις όχι μόνο σε διάφορα είδη αλευρώδους, αλλά πιθανότατα και σε άλλα έντομα και προϊόντα εντόμων. Επίσης, τα άτομα με γνωστές αλλεργίες στα ακάρεα της οικιακής σκόνης (μέσω εισπνοής) μπορεί επίσης να είναι αλλεργικά σε βρώσιμα έντομα όπως ο κίτρινος αλευρώδης, το σκουλήκι μοπάνε, ο γρύλος του σπιτιού και η ακρίδα της ερήμου. Άλλα έντομα που είναι γνωστό ότι προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις περιλαμβάνουν μεταξοσκώληκες, ακρίδες, ακρίδες και τζιτζίκια.
Ο δεύτερος κίνδυνος που εντοπίστηκε είναι ότι τα έντομα μπορούν να αποτελέσουν φορέα μικροοργανισμών που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τον άνθρωπο και τα ζώα, είτε άμεσα είτε έμμεσα. Τα έντομα μπορούν να φιλοξενήσουν παθογόνους μικροοργανισμούς στην επιφάνειά τους, στο έντερό τους και ως μέρος του αναπαραγωγικού τους κύκλου. Το πλήρες εύρος του μικροβιόκοσμου των βρώσιμων εντόμων είναι άγνωστο και δεν είναι γνωστό αν αυτοί οι εξωγενείς παθογόνοι μικροοργανισμοί μπορεί να είναι επιβλαβείς αν καταναλωθούν. Δεν είναι επίσης γνωστό αν μπορούν να απομακρυνθούν πλήρως πριν από την επεξεργασία. Ούτε το μαγείρεμα μπορεί να τα σκοτώσει. Για παράδειγμα, τα βακτήρια που σχηματίζουν σπόρια στο γαστρεντερικό σύστημα των βρώσιμων εντόμων μπορούν να αντέξουν το βράσιμο, την ξήρανση και το βαθύ τηγάνισμα.
Η τρίτη σημαντική ανησυχία κατά την κατανάλωση εντόμων ή προϊόντων εντόμων είναι ο κίνδυνος βιολογικών και χημικών μολυσματικών παραγόντων που μεταφέρονται εντός του γαστρεντερικού σωλήνα του εντόμου. Σε αντίθεση με την κατανάλωση ζώων, τα έντομα καταναλώνονται από τον άνθρωπο και στις ζωοτροφές στο σύνολό τους. Ως εκ τούτου, ο τρόπος με τον οποίο τα έντομα εκτρέφονται εμπορικά, τρέφονται, στεγάζονται και επεξεργάζονται μπορεί να καθορίσει τον κίνδυνο εντός της τροφικής αλυσίδας.
Τα έντομα που καλλιεργούνται σε γεωργικά απόβλητα μπορεί να εκτεθούν σε μυκοτοξίνες, φυτοφάρμακα και άλλους χημικούς κινδύνους, όπως τοξικά μέταλλα και διοξίνες.
Οργανοφωσφορικά και χλωριωμένα φυτοφάρμακα – εξαχλωριούχο βενζόλιο, λινδάνιο και αλδρίνη – εντοπίστηκαν σε βρώσιμες ακρίδες που βρέθηκαν στο Κουβέιτ. Δεν είναι γνωστή η πιθανή συσσώρευση αυτών των μολυσματικών ουσιών στα έντομα και στη συνέχεια η μετάδοσή τους στα ανθρώπινα τρόφιμα ή στις ζωοτροφές.
Υψηλά επίπεδα μολύβδου βρέθηκαν σε αποξηραμένες ακρίδες από την πολιτεία Οαχάκα του Μεξικού. Τα έντομα αναγνωρίστηκαν ως η πηγή των αυξημένων επιπέδων μολύβδου στο αίμα κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας δηλητηρίασης από μόλυβδο σε μετανάστες στην Καλιφόρνια το 2007.
Πρόσθετες χημικές ενώσεις που έχουν βρεθεί μέσα ή πάνω σε βρώσιμα έντομα περιλαμβάνουν διάφορους τύπους επιβραδυντών φλόγας, διοξίνες, υδρογονάνθρακες ορυκτελαίων, ρητίνες, πλαστικοποιητές, PVC και αλουμίνιο.
Ακόμη και η επεξεργασία των εντόμων μπορεί να είναι επικίνδυνη. Όταν θερμαίνονται ή μαγειρεύονται, οι χημικές-θερμικές αντιδράσεις με τις τοξίνες στο κέλυφος τους ή μέσα στα εντόσθιά τους μπορεί να οδηγήσουν στην απελευθέρωση τοξικών ενώσεων που συσσωρεύονται στο πρωτεϊνικό γεύμα.
Σχόλια
